بریس زانو: زانوبندهای ورزشی،آرتروزی و ضد درد (مزایا و نحوه بستن)

تمام ورزش‌ها و سبک زندگی فعال فشار بسیاری را به زانوها وارد می‌کنند. اگر مفصل‌هایتان بعد از دوی صبحگاهی یا بعد از پیاده‌روی‌های یک روز طولانی درد می‌گیرد، باید بدانید که تنها نیستید. زانوها ممکن است دچار آرتریت (بیماری التهابی مفصل) و آرتروز شوند، رباط‌هایشان ساییده و پاره شود یا حتی در بروند. بریس یا زانوبند طبی فواید متعددی دارد که از آن جمله می‌توان به کاهش خطر آسیب‌دیدگی یا حمایت از زانوها و متوقف کردن درد مفصل اشاره کرد. به علاوه بستن زانوبند در دوران نقاهت بعد از جراحی یا آسیب‌های جدی نیز مفید است. در این مقاله با انواع مختلف زانوبند و روش‌های ایمن نگه داشتن مفصل زانو و مراقبت از آن آشنا می‌شوید. 

انواع بریس زانو 

روش‌های پیشگیری و درمان آسیب‌های زانو به لطف پیشرفت سریع و اصلاح بریس‌های زانو تغییر چشمگیری کرده است. در کنار بریس زانو باید از برنامه توانبخشی شامل تمرین‌های قدرتی، انعطاف‌پذیری، تعدیل فعالیت و اصلاح تکنیک نیز استفاده کرد. در ادامه با انواع بریس زانو آشنا می‌شوید.

زانوبند پیشگیری کننده

زانوبند پیشگیری کننده (پروفیلاکتیک) در لیگ ملی فوتبال امتحان شد و پس از اثبات مفید بودن آن، ورزشکاران بسیاری می‌خواستند که به محصولات مشابه دسترسی داشته باشند تا از آنها حین فعالیت‌های تماسی برای جلوگیری از آسیب‌دیدگی استفاده کنند. بریس زانوی پروفیلاکتیک با هدف محافظت از رباط جانبی داخلی (MCL) در زمان انجام فعالیت‌هایی که فشار شدیدی را به زانو وارد می‌کنند و برای پشتیبانی از رباط‌های صلیبی در زمان تحمل فشار چرخشی طراحی شده است. زمانی که شواهد روزافزون کارآیی زانوبندهای پیشگیری کننده را زیر سوال برد، محبوبیت اولیه این زانوبندها، به خصوص با توجه به قیمت بالای آنها رو به کاهش گذاشت.  

زانوبندهای پیشگیری کننده در بهترین حالت مقاومت محدودی را در برابر ضربه‌های جانبی ارائه می‌دهند و محافظت آنها از زانو در برابر فشار چرخشی نیز جزئی است. از طرفی این زانوبندها در بدترین حالت نیروهای بیشتری را تولید می‌کنند که احتمال آسیب دیدن بخش داخلی زانو را افزایش می‌دهد.

انتخاب زانوبند پیشگیری کننده 

پزشک بلندترین زانوبند پیشگیری کننده‌ای را انتخاب می‌کند که کاملاً اندازه پای ورزشکار باشد، چون بریس‌های کوتاه‌تر نمی‌توانند به خوبی بریس بلند از رباط MCL محافظت کنند. امتحان کردن بریس‌های مختلف قبل از خرید کمک می‌کند تا بهترین بریس را که کاملاً اندازه است، انتخاب کنید. بریس‌های سفارشی گران‌تر از بریس‌های آماده‌اند؛ اما بریس‌های سفارشی مزایای بیشتری دارند که شاید ارزش بیشتر هزینه کردن را داشته باشد. به علاوه می‌توانید از چند تامین کننده یا توزیع کننده قیمت زانوبندها را استعلام کنید. کارآیی بریس به استفاده مناسب از آن بستگی دارد. اگر چسب، بست‌ها یا بندهای زانوبند را به طور مرتب سفت کنید و به درستی ببندید، بریس شل نمی‌شود، حرکت نمی‌کند و اثر خود را از دست نمی‌دهد. مفصل‌های زانوبند را روی کندیل‌های ران قرار بدهید تا بریس بهترین عملکرد خود را ارائه بدهد و دامنه محدودیت حرکتی به حداقل برسد. نکته آخر این که ورزشکاران و مربیان باید وضعیت قرارگیری و انسجام ساختاری زانوبند پیشگیری کننده را هر روز بررسی کنند و زانوبند خراب یا آسیب دیده را عوض کنند تا بیشترین فایده را از زانوبند ببرند.

زانوبند فانکشنال

زانوبند فانکشنال آنقدر موثر هست که به عنوان بخشی از درمان و توانبخشی ناپایداری رباط‌های زانو در نظر گرفته شود. زانوبند فانکشنال چرخش خارجی زانو و حرکت انتقالی قدامی ـ خلفی را تاحدی کنترل می‌کند. همچنین پس از جراحی ترمیم رباط صلیبی قدامی (ACL) از زانوبند فانکشنال برای محافظت از گرفت در دوران توانبخشی عضلات استفاده می‌شود. هرچند استفاده کنندگان از بریس بهبود عملکرد و افزایش پایداری زانو را گزارش می‌دهند، اما تاثیرگذاری بریس فانکشنال به سطح استرس فیزیولوژیک بستگی دارد و کارایی آن در فشارهای بالا کاهش می‌یابد.

اگرچه آسیب زننده بودن زانوبند فانکشنال اثبات نشده است، اما زمانی نتیجه مطلوب از زانوبند به دست می‌آید که برنامه توانبخشی مناسبی برای بیمار تهیه شود و تغییرات لازم در فعالیت‌ها داده شود. به طور کلی تقویت عضلات پا، افزایش انعطاف‌پذیری و اصلاح تکنیک برای درمان آسیب‌دیدگی‌های رباط‌های زانو مهم‌تر از بستن بریس فانکشنال است.

روش تهیه کردن و اندازه گرفتن زانوبند فانکشنال 

بریس زانوی فانکشنال را می‌توانید سفارش بدهید یا مدل‌های آماده را خریداری کنید. هر دو نوع آماده و سفارشی از طراحی "مفصل ـ میله ـ پوسته" یا "مفصل ـ میله ـ بند" استفاده می‌کنند؛ این دو نوع طراحی از نظر شیوه بسته شدن بریس دور ران و ساق پا تفاوت دارند. نوع اول از پوسته فوم و پلاستیکی شکل داده شده‌ استفاده می‌کند، اما نوع دوم دارای سیستمی از بندها است که دور ران و ساق پا بسته می‌شود. مطالعات نشان داده است که طراحی "مفصل ـ میله ـ پوسته" کنترل بر دررفتگی استخوان درشت‌نی را بهبود می‌دهد، استحکام و مقاومت بیشتری دارد و سطح تماس آن با بافت نرم بهتر است.

• برای تهیه بریس سفارشی باید اندازه‌گیری‌های متعدد از پای آسیب دیده انجام شود تا به این ترتیب بریسی ساخته شود که دقیقاً اندازه پای بیمار باشد.
• برای انتخاب سایز مناسب بریس‌های آماده لازم است که قطر ران را شش اینج بالاتر از وسط کشکک زانو اندازه بگیرید. بریس آماده برای بیمارانی مناسب است که قطر پاهایشان در طول توانبخشی تغییر می‌کند. بالعکس بریس سفارشی برای ورزشکاران حرفه‌ای و بیمارانی ایده‌آل است که وضعیت پایشان غیرعادی است. ضمناً بریس سفارشی راحت‌تر از بریس آماده است.
• چنانچه بریس در اندازه دقیق تهیه شود، بریس کمتر جابه‌جا می‌شود و تاثیرگذاری بریس بیشتر می‌شود. اکثر شرکت‌ها زانوبندهایی را با طول‌های مختلف می‌سازند. ورزشکاران باید بلندترین زانوبندی را که با آن احساس راحتی می‌کنند، انتخاب کنند. ده تا بیست درجه محدودیت کششی خطر عقب‌زدگی (هایپراکستنشن) مفصل زانو را به حداقل می‌رساند.
• موقعیت صحیح مفصل زانوبند نسبت به کندیل‌های ران مهم است و قرارگیری در موقعیت مناسب عملکرد و کارایی کلی زانوبند را افزایش می‌دهد.
• نکته آخر این که بخش فلزی بدون روکش زانوبند باید پوشانده شود تا به دیگران آسیب نزند. همچنین ورزشکارانی که در ورزش‌های تماسی فعالیت دارند، باید مواد بادوام‌تری را انتخاب کنند.

زانوبند پاتلوفمورال 

درد جلوی زانو اختلالی شایع در میان افراد فعال در تمام گروه‌های سنی است. هرچند تعاریف مختلفی برای سندرم درد جلوی زانو ارائه شده است، اما علت بروز این سندرم را عموماً عدم هم‌ترازی مفصل پاتلوفمورال می‌دانند. بریس پاتلوفمورال برای ایجاد مقاومت در برابر دررفتگی جانبی کشکک زانو و حفظ هم‌ترازی کشکک طراحی شده است و به لحاظ نظری انتظار می‌رود که بستن آن باعث کاهش زانودرد شود. استفاده آسان، قیمت پایین و در دسترس بودن این نوع زانوبند باعث استفاده گسترده از آن شده است.

بریس‌های پاتلوفمورال مختلفی در بازار وجود دارد. این بریس‌ها معمولاً از ماده‌ای ارتجاعی مانند نئوپرن تهیه می‌شوند و بندها یا بست‌هایی دارند که به پایداری کشکک زانو کمک می‌کند. زانوبندهای آماده برای اکثر بیماران مناسب است و نیازی به تهیه سفارشی زانوبند نیست. افراد فعال‌تر زانوبند پاتلوفمورال با مفصل جانبی و بست‌های کشکک قابل تنظیم را ترجیح می‌دهند.

بریس پاتلوفمورال به طور کلی ارزان است و به تسکین درد جلوی زانو کمک می‌کند. سازو کار تاثیرگذاری این نوع زانوبند مشخص نیست، اما به نظر می‌رسد که حرکت کشکک زانو را از طریق اعمال نیرو به وسط زانو بهبود می‌دهد. تغییر در دمای موضعی، بازخورد عصبی ـ حسی یا گردش خون نیز می‌تواند در اثرات زانوبند پاتلوفمورال نقش داشته باشد. بریس پاتلوفمورال باید بخشی از درمان جامع توانبخشی زانو شامل تمرین‌های تقویتی و انعطاف‌پذیری و اصلاح تکنیک باشد.

آستین زانو 

آستین زانو با بریس زانو تفاوت دارد. آستین زانو از زانو حمایت می‌کند، اما عملکرد آن مانند بریس زانو نیست. زانوبند برای محافظت از زانوی آسیب دیده و جلوگیری از تشدید آسیب‌دیدگی طراحی شده است. اما آستین زانو برای محافظت از زانو در برابر آسیب‌های احتمالی به کار برده می‌شود. این نوع محافظت برای حفظ سلامت زانوهایی مهم است که هر روز به دلیل انجام دادن فعالیت‌هایی مانند دویدن، پریدن و وزنه‌برداری تحت فشار شدید قرار دارند.

همچنین آستین زانو اثر فشردگی ارزشمندی دارد که در طول انجام فعالیت و پس از آن، جریان خون را افزایش و درد را کاهش می‌دهد. اثر فشردگی به دلیل بهبود جریان خون در رگ‌های زانو بسیار مهم است. استفاده از آستین زانو به زبان ساده درد و ورم را در زمان انجام فعالیت و بعد از آن کم می‌کند. آستین زانو معمولاً از نئوپرن تهیه می‌شود و روی زانو کشیده می‌شود. آستین زانو درد را تسکین می‌دهد، زانو را گرم نگه می‌دارد، حرکت کشکک را محدود می‌کند و حس عمقی را بهبود می‌دهد حس عمقی قابلیتی است که به موجب آن موقعیت مفصل را در فضا به همان شکلی که سیستم عصبی مرکزی آن را حس می‌کند احساس می‌کنیم. به عبارت دیگر آستین زانو فایده‌ای بیشتر از حمایت مکانیکی از مفصل دارد.    

تفاوت بین زانوبند و آستین زانو 

زانوبند با آستین زانو یک تفاوت کلیدی دارد. لایه محافظ زانوبند برای محافظت از کشکک و بخش جلوی زانو در نظر گرفته شده است، اما آستین زانو برخلاف زانوبند از رباط‌ها حمایت نمی‌کند. بنابراین اگر زانویتان ناپایدار است، آستین زانو برای ثابت نگه داشتن زانو و پایدار کردن آن کافی نخواهد بود. در این صورت بهتر است برای بررسی وضعیتتان به پزشک یا جراح ارتوپد مراجعه کنید. در واقع احتمال دارد که ورم ناشی از استفاده از آستین زانو وضعیت زانوی ناپایدار را به دلیل محدود کردن برگشت عروقی و لنفاوی زیر زانو تشدید کند.

روش انتخاب زانوبند مناسب

هر زانوبندی برای هر موقعیتی مناسب نیست. بعضی زانوبندها ممکن است اصلاحی بیشتر از حد لزوم را ایجاد کنند و بعضی دیگر ممکن است حمایت کافی را از زانو به عمل نیاورند و ایمنی آن را در برابر آسیب‌دیدگی تضمین نکنند. با کمی تحقیق می‌توانید زانوبند مناسب را با توجه به شدت مشکلتان انتخاب کنید. اما اگر به فرآیند آزمون و خطا روی بیاورید، خرید زانوبندهای نامناسب هزینه و درد غیرضروری را به شما تحمیل خواهد کرد و فرآیند درمان و تسکین درد را به تاخیر خواهد انداخت.

مشورت با پزشک

وقتی به دلیل زانودرد به پزشک مراجعه می‌کنید، پزشک سوالاتی را درباره علائم می‌پرسد و بهترین نوع زانوبند را با توجه به شرایطتان توصیه می‌کند. برای مثال آستین زانو به خوبی از زانوهای دچار آرتریت حمایت می‌کند و زانودرد ملایم را تسکین می‌دهد. بریس‌هایی که دور پا بسته می‌شوند، نیز به تسکین درد خفیف کمک می‌کنند، اما این نوع بریس‌ها در اصل برای درمان دررفتگی و ناپایداری مفصل طراحی شده‌اند. زانوبند و آستین زانو در اکثر داروخانه‌ها در کنار یکدیگر در یک قفسه گذاشته می‌شود، اما باید بدانید هر کدام برای دلیل خاصی به کار برده می‌شود.

همچنین پزشک تشخیص می‌دهد که زانو چه زمانی به حمایت بیشتری نیاز دارد. چنانچه به زانوبند سفارشی نیاز داشته باشید، پزشک شما را به متخصص معرفی می‌کند یا اگر انجام جراحی ضروری باشد، کمکتان می‌کند تا تصمیم مناسب را بگیرید. آسیب‌دیدگی‌ها یا عارضه‌های فرسایشی شدید مفصل زانو هرچه سریع‌تر تشخیص داده شود، بهتر است.

آگاهی از دلیل استفاده از زانوبند

هنگامی که می‌خواهید زانوبند مناسب را انتخاب کنید، علاوه بر این که باید از علت اصلی زانودردتان اطلاع داشته باشید، باید بدانید که چه انتظاری از زانوبند دارید. آستین زانو و بریس‌هایی که حمایت ساختاری ارائه نمی‌دهند، خطر آسیب‌دیدگی و ساییدگی زانو را کاهش می‌دهند، اما کمکی به ترمیم زانو نمی‌کنند. این نوع بریس‌ها در بهترین حالت به زانو فرصت می‌دهند تا فرآیند التیام‌بخشی طبیعی خود را شروع کند.

اما بریس‌هایی که حمایت ساختاری بیشتری را از زانو به عمل می‌آورند، بخش از عملکرد رباط‌ها را برای اصلاح حرکت زانو به عهده می‌گیرند یا فرآیند التیام مفصل را پس از جراحی و التهاب تسهیل می‌کنند. بااین توصیف فقط درباره علل زانودردتان با پزشک صحبت نکنید، بلکه از ایشان درباره روش‌های بلندمدت تسکین درد نیز سوال کنید.

چه مواردی نشان می‌دهد که زانوبند نیاز به تنظیم دارد؟ 

بستن زانوبند ممکن است در روزهای اول برایتان ناراحت کننده باشد. فقط خودتان می‌توانید بگویید که آیا ناراحت کننده بودن بریس به این دلیل است که هنوز به آن عادت نکرده‌اید یا به این خاطر است که بریس اندازه نیست. اگر بریس حجیم است و اذیتتان می‌کند، سعی کنید تحمل کنید تا به آن عادت کنید. اما اگر پوستتان به دلیل  بستن بریس می‌سوزد یا مواد سخت بریس به مفصل فشار می‌آورد و آزارتان می‌دهد، احتمالاً بریس اندازه نیست. بریس‌های سختی که دور پا بسته می‌شوند، عموماً این مشکلات را به وجود می‌آورند.

بریس‌های سفارشی چند بار تنظیم می‌شوند تا پزشک بهترین حالت را پس از آزمون و خطا پیدا کند.

زمانبندی استفاده از زانوبند

شاید لازم باشد که هر روز از زانوبند استفاده کنید، به خصوص اگر ورزشکار هستید یا کاری دارید که به زانو فشار می‌آورد. بریس‌هایی که با بند و نوار بسته می‌شوند، فقط باید هنگام دویدن پوشیده شوند. توصیه‌های پزشک معالجتان را در خصوص استفاده از زانوبند رعایت کنید و قبل از افزایش یا کاهش زمان استفاده از زانوبند حتماً با پزشک مشورت کنید. اگر دستیابی به حمایت ساختاری هدف اصلی از بستن زانوبند است، استفاده از زانوبند به تنهایی می‌تواند منجر به بهبود وضعیت زانو شود.

اگر پزشک دستور نداده است که به طور شبانه‌روزی از زانوبند استفاده کنید، حتماً زانوبند را در طول روز مدتی باز کنید. در غیر این صورت ممکن است پوستتان آسیب ببیند و زخم شود.  

تشخیص کارآمد بودن زانوبند پیشگیری کننده 

بریس زانو درمانی سریع برای مشکل زانو نیست و حتی تسکین آنی درد را به ارمغان نمی‌آورد. اما بعد از بستن زانوبند باید متوجه اثرات مثبتی مانند کاهش درد، پایدار شدن زانو یا بهبود توانایی حرکتی زانو بشوید.

اگر زانو درد کلافه‌تان کرده است، هرچه زودتر برای درمان اقدام کنید، کمک بیشتری به سلامتی عمومی مفصل خواهید کرد. ابتدا آستین زانو را امتحان کنید یا علائمتان را با پزشک در میان بگذارید.