درمان هالوکس ریجیدوس( خشکی شست پا) با دارو ،کفش مناسب و جراحی

سفتی و درد انگشت شست پا می‌تواند شما را دچار مشکل کند. شاید تصور کنید که این انگشت خیلی کوچک است ولی نقش مهمی را در زندگی ما ایفا می‌کند. بدون این انگشت راه رفتن، دویدن، اسکات، خم شدن به سمت جلو، بلند شدن روی پنجه و حفظ تعادل بدن بسیار سخت خواهد بود. مفصل متاتارسوفالانژیال مهمترین بخش عملکردی انگشت شست است که اولین استخوان بلند پنج را به اولین استخوان انگشت شست متصل می‌کند. هر بار که شما قدم بر می‌دارید این مفصل خم می‌شود و به پای شما برای خم شدن به سمت جلو کمک خواهد کرد. در این مرحله از چرخه ی راه رفتن این بسته تا حدود ۵۰ درصد از وزن بدن شما را تحمل می‌کند در صورتی که این مفصل نتواند به طور صحیح عمل کند علاوه بر راه رفتن ورزش کردن و تعداد زیادی از فعالیت‌های روزمره دشوار خواهد شد و گاهی اوقات غیر ممکن می‌شود. سفتی انگشت شست پا یکی از شایع ترین مشکلات مفصل انگشت است که  هالوکس ریجیدوس نام دارد. 

 سفتی انگشت شست پا چگونه به وجود می‌آید؟ 

 در مفصل متاتارسوفالانژیال همانند سایر مفاصل بدن انتهای استخوان‌ها توسط غضروف پوشانده شده است که این امر باعث می‌شود حرکت کردن مفصل راحت تر انجام شود. تحلیل رفتگی تدریجی مفصل یا آسیب دیدگی شدید آن باعث می‌‌شود که این مفصل از بین برود که این غضروف از بین برود که به این وضعیت استئوآرتریت یا آرتریت تحلیل برنده گفته می‌شود. ساییدگی استخوان‌ها روی هم باعث بروز درد و التهاب می‌‌شود و بدن برای جبران غضروف از بین رفته به ایجاد زائده‌های استخوانی می‌پردازد. این زائده‌های استخوانی باعث تنگ شدن فضای مفصل می‌شوند و حرکات مفصل را کاهش می‌دهند که بر روی نحوه راه رفتن شما تاثیر می‌‌گذارد و باعث بروز درد در قسمت سینه پا و پشت پا خواهد شد. پزشکان نمی‌دانند که چرا برخی از افراد دچار سفتی انگشت شست پا می‌شوند اما این اختلال در برخی دیگر از افراد رخ نمی‌دهد. وراثت یا نقایص مادرزادی در پا حالت نامناسب آن باعث می‌‌شود که فشار زیادی به مفصل انگشت شست پا وارد شود و منجر به بروز آرتروز شود. برخی از انواع آسیب دیدگی‌ها در هنگام ورزش نیز باعث بروز این اختلال می‌شود به عنوان مثال سفتی انگشت شست در می‌ان افرادی که روی سطوح مصنوعی بازی می‌کنند شایع است و به علت آسیب دیدگی مفصل ناشی از خم شدن ناگهانی انگشت شست به سمت عقب به وجود می‌آید. شکستگی انگشت شست باعث می‌شود که زمینه تحلیل رفتگی مفصل و بیماری‌های التهابی از قبیل آرتریت روماتوئید و اختلالات متابولیکی نقرس فراهم شود. آسیب دیدگی این انگشت می‌‌تواند در برخی از انواع رقص به ویژه رقص باله به وجود می‌‌آید زیرا این انگشت تحت فشار قرار می‌گیرد و معمولا انگشت شست و مفصل متاتارسوفالانژیال با زاویه ۹۰ درجه می‌چرخد. برخی از تحقیقات نشان داده که زنان بیشتر دچار این اختلال می‌شود اما در همه تحقیقات این مسئله ثابت نشده است. 

 علائم و نشانه‌های سفتی انگشت شست چیست؟ 

 علائم و نشانه‌های اولیه سفتی انگشت شست احساس درد و سفتی در مفصل انگشت شست در هنگام استفاده و انجام دادن حرکاتی از قبیل ورزش کردن به ویژه هنگامی که پا به سمت جلو خم می‌شود می‌باشد. ممکن است مفصل قرمز و متورم شود به همین دلیل باید هر چه زودتر به پزشک مراجعه کرد. اگر دیر به پزشک مراجعه کنید به نحوی که انگشت شست شما به طور کامل سفت شود یا دچار آسیب دیدگی شود به دست آوردن مجدد عملکرد آن می‌تواند بسیار دشوار باشد و در صورتی که به منظور جلوگیری از وارد شدن فشار به انگشت شست خود روی لبه بیرونی پای خود راه بروید دچار سایر مشکلات مربوط به مفصل و پا خواهد شد. پزشک به ارزیابی انگشت شست شما می‌‌پردازد و در خواست عکس برداری از پا را می‌دهد تا وجود زائده‌های استخوانی، تحلیل رفتگی غضروف، کاهش فضای بین استخوان‌های مفصل و سایر مشکلات احتمالی انگشت را تشخیص دهد معمولاً فرایند درمان با انجام روش غیر جراحی و با هدف دستیابی به موارد زیر انجام می‌شود. 

 تسکین درد 

 استراحت کردن، استفاده از کمپرس یخ و مصرف داروهای ضد التهاب از قبیل ایبوپروفن می‌تواند به تسکین درد و کاهش تورم کمک کند. در مواردی که شما دچار درد شدید هستید پزشک درمان مفصل با تزریق استروئید را پیشنهاد خواهد داد و گاهی اوقات نیز از داروهای بی حسی استفاده می‌کند. پزشک به منظور کاهش التهاب به شما سه حمام مختلف را در طول روز پیشنهاد می‌‌دهد به این ترتیب که پای خود را به مدت ۳۰ دقیقه درون آب سرد قرار دهید سپس آن را به مدت ۳۰ ثانیه درون آب گرم قرار دهید و در مرحله بعدی به نوبت به مدت ۵ دقیقه این کار را تکرار کنید و در نهایت پای خود را در آب سرد بگذارید. 

 بهبود مکانیک بدن  

 برای تسکین درد به صورت دائمی باید به درمان عواملی پرداخت که باعث بروز مشکل در انگشت شده اند. شما باید از پوشیدن کفش پاشنه بلند و پنجه باریک خودداری کنید. پزشک شما توصیه می‌کند که از کفش استفاده کنید که پاشنه آن ضخیم است و به طور کلی کفش استفاده کنید که پنجه آن بتواند در هنگام راه رفتن به راحتی به سمت جلو خم شود و از خم شدن ناگهانی انگشت شست پا جلوگیری کند. استفاده از کفی طبی می‌‌تواند به اصلاح بد شکلی و ناهنجاری پا یا مشکلات دیگر پا بپردازد. استفاده از کفش با پنجه مناسب باعث می‌شود که فضای کافی برای انگشت شست و پا در شرایط بهتری قرار می‌گیرد. 

 جلوگیری از بروز آسیب دیدگی  

 سعی کنید از انجام دادن آن دسته از فعالیت‌هایی که باعث می‌‌شود فشار زیادی به پا وارد شود از قبیل دویدن و پریدن و به طور کلی آن دسته از فعالیت‌هایی که با شروع و توقف ناگهانی همراه هستند مانند تنیس خودداری کنید. شنا کردن و دوچرخه سواری گزینه‌های مناسبی هستند. در صورتی که انگشت شما به طور کامل سفت نشده است می‌‌تواند به کمک برخی تمرینات ورزشی ساده به بهبود انعطاف پذیری آن به سمت بالا بپردازید به عنوان مثال انگشت شست خود را بگیرید و به آرامی و تا جایی که می‌توانید تحمل کنید و او را به سمت عقب بکشید و حدود ۲۰ ثانیه در این حالت بمانید این تمرین را چند بار در طول روز تکرار کنید. 

 آیا جراحی برای سفت شدن انگشت شست ضروری است؟ 

 فقط باید زمانی به انجام عمل جراحی فکر کرد که روش‌های درمانی غیر جراحی کمکی به تسکین درد و رفع سفتی انگشت شما نکرده باشد و شما همچنان برای پوشیدن کفش دلخواه خود و انجام امور روزمره دچار مشکل باشید. انتخاب عمل جراحی به فاکتورهای متعددی از قبیل وسعت استئوآرتریت، شدت درد و ناتوانی حرکتی و سطح فعالیت‌های فرد بستگی دارد. عمل جراحی فیوژن مفصل و کلیکتومی ‌دو عمل جراحی بسیار رایج برای درمان این اختلال هستند که در مطب پزشک و تحت بیهوشی موضعی انجام خواهند شد. 

کلیکتومی‌ 

 در هنگام انجام این جراحی، پزشک اقدام به خارج کردن زائده‌های استخوانی و سایر ساختارهای استخوانی از مفصل متوتارسوفالانژیال می‌کند و این کار از طریق ایجاد یک برش روی مفصل انجام خواهد شد. گاهی اوقات یک برش در استخوان انگشت شست ایجاد می‌شود تا باعث بهبود حرکات انگشت به سمت بالا شود. شما باید به مدت دو هفته بعد از عمل از یک کفش مخصوص استفاده کنید و تورم نیز تا چند ماه باقی می‌ماند. در صورتی که استئوتومی ‌انجام شده باشد دوران بهبود طولانی تر می‌شود و در دوران بهبود نباید وزن بدن به پاها منتقل گردد. ورزش کردن و گاهی اوقات فیزیوتراپی برای بهبود دامنه حرکات انگشت توصیه خواهد شد. تحقیقات انجام شده در افرادی که دچار استئوآرتریت خفیف تا متوسط هستند و تحت جراحی کلیکتومی ‌قرار گرفته اند نشان داده که بیشتر آنها شاهد تسکین درد مفصل انگشت خود بوده ‌اند و عملکرد این مفصل بهبود پیدا کرده است. گاهی اوقات نیز آرتروز بدتر می‌‌شود و پزشک انجام عمل جراحی دیگری را توصیه خواهد کرد. 

 فیوژن مفصل  

 در صورتی که درد و سفتی مفصل شدید باشد به ویژه در افرادی که فعالیت جسمانی زیادی دارند معمولاً انجام فیوژن مفصل توصیه می‌شود. در این روش سطح مفصل برداشته می‌‌شود و دو انتهای استخوان به هم متصل می‌گردند. می‌‌توان از ابزار مختلفی برای متصل کردن استخوان‌ها به هم استفاده کرده است از قبیل پیچ، مهره، پلاتین و سیم مخصوص. معمولاً حدود سه ماه طول می‌‌کشد تا استخوان‌ها به هم متصل شوند که در این دوران استفاده از عصا برای راه رفتن می‌تواند وزن بدن را از روی پا بردارد. از آنجایی که انگشت هم نمی‌شود کمی به سمت بالا می‌‌چرخد و امکان راه رفتن فراهم شود و مشکل بیمار حل شود. انجام این عمل جراحی باعث رفع درد انگشت شست می‌شود و شما می‌توانید به انجام فعالیت‌های ورزشی خود بپردازید. 

 آرتروپلاستی   

 در مواردی که سفتی انگشت پا در افراد مسن به طور متوسط تا شدید وجود دارد جراح معمولاً انجام جراحی آرتروپلاستی را توصیه می‌کند و اقدام به خارج کردن استخوان انگشت شست می‌کند و استخوان‌های مفصل را با پین ثابت می‌کند و پس از بهبود اقدام به خارج کردن آن خواهد کرد. استخوان‌ها به هم متصل نمی‌شوند اما بافت اسکار آنها را به هم متصل می‌‌کند و مشکلات استخوان را بر طرف خواهد کرد. در این نوع جراحی، استخوان مقداری از توانایی تحمل وزن خود را از دست می‌‌دهد و انتقال وزن به سایر انگشتان پا و بروز درد در این مفاصل خواهد شد. استفاده از مفصل مصنوعی یک گزینه دیگر است اما اطلاعات بیشتری نیاز داریم تا در خصوص برتری جراحی فیوژن و آرتروپلاستی تصمیم گیری کنیم.