تاریخ ۲۶ آبان ۱۴۰۲
خارپاشنه چیست؟
درد پاشنه یکی از متداول‌ترین عوامل درد پا است که با درد و التهاب نوار بافتی ضخیمی، معروف به پلانتار فاسیا یا آرنگ یا رباط کف پا، همراه است که از ابتدا تا انتهای کف پا کشیده شده و استخوان پاشنه را به پنجه و انگشتان وصل می‌کند. برای بهبود بیماری درد پاشنه باید به پزشک مراجعه کرد.
افراد مبتلا به درد پاشنه عموماً از دردی حاد و تیز رنج می‌برند که معمولاً صبح‌ها هنگام برداشتن نخستین گام‌ها و شروع راه رفتن بروز می‌یابد. درد پاشنه با گرم شدن پا کاهش می‌یابد، اما پس از ایستادن طولانی مدت یا تغییر حالت از وضعیت نشسته به ایستاده مجدداً عود می‌کند که باید برای درمان درد پاشنه پا اقدام نمود.
درد پاشنه بیشترین شیوع را در میان ورزشکاران و افراد دارای اضافه وزن دارد. همچنین پوشیدن کفش‌هایی که پا را به اندازه کافی حمایت نمی‌کنند نیز خطر ابتلا به درد پاشنه پا را افزایش می‌دهد.
خار پاشنه چیست و چگونه به وجود می آید؟
اصطلاح خار پاشنه این تصور را ایجاد می‌کند که با یک برجستگی استخوانی تیز در پایین پاشنه مواجه هستیم که با فرو رفتن به کف پا موجب بروز درد میشود؛ حال آن که خار پاشنه‌ی دردناک در حقیقت پی‌آمد آسیب دیدن بافت نرم کف پا به شمار میرود. در ادامه برای رفع این سردرگمی به توضیح بیشتر می‌پردازیم.
خار پاشنه نام متداول‌تر عارضه‌ای است که در علم پزشکی از آن با اصطلاح پلانتار فاسیاتیس یاد میکنند. پلانتار فاسیاتیس دانش‌واژه‌ای موقعیت محور است که به کف پا (برای مثال زگیل‌های کف پا) اشاره می‌کند.
بافت فاسیا در سراسر بدن قرار دارد. فاسیا در کنار رباط‌ها (لیگامان‌ها) و تاندون‌ها حرکت دادن بدن را امکان‌پذیر می‌سازد. پلانتار فاسیا (فاسیای کف پا) از پایه پاشنه شروع میشود و از قوس کف پا تا پنجه امتداد دارد. عملکرد اصلی پلانتار فاسیا حمایت کردن از قوس کف پا است.
پلانتار فاسیا نوار فیبری ضخیم از بافت اتصال دهنده‌ای است که از سطح انتهایی کالکانئوس (استخوان پاشنه) آغاز میشود و در کف پا به سمت پنجه امتداد دارد.
پلانتار فاسیا اجازه نمی‌دهد قوس کف پا از اندازه معینی بیشتر صاف شود. زمانی که در پلانتار فاسیا پارگی‌های بسیار کوچک به وجود بیاید یا ملتهب شود عارضه التهاب پلانتار فاسیا رخ می‌کند.
در صورت به تأخیر افتادن فرایند بهبود التهاب پلانتار فاسیا یا ماندگاری آسیب، بدن بافت صدمه دیده و ضعیف را با استخوان ترمیم می‌کند. فاسیای آسیب دیده معمولاً به واسطه‌ی فعالیت فیبروبلاستیک ظرف دست‌کم شش هفته بهبود می‌یابد اما اگر آسیب وارده طی این مدت برطرف نشد، یاخته‌های استخوان‌ساز به این ناحیه فرستاده می‌شوند. این یاخته‌ها تشکیل استخوان می‌دهند و نتیجه نهایی به وجود آمدن استخوان (کلسی شدن یا انباشت املاح کلسیم) درون پلانتار فاسیا یا چسبیده به استخوان پاشنه است. این شکل‌گیری‌های استخوانی راخار پاشنه می‌گویند.
علائم و نشانه ها خارپاشنه
بیماران مبتلا به خار پاشنه اغلب در ناحیه زیر پای خود، مخصوصا در زیر قسمت جلویی پاشنه احساس درد و سوزش کف پا دارند. آنها اغلب درد پاشنه پا دارند. درد خار پاشنه از ناحیه پاشنه پا شروع شده و به سمت ناحیه کمان پا میرود ، علائم خار پاشنه پا از قرار زیر است:
– درد درناحیه زیرپا نزدیک به پاشنه پا
-درد هنگام برخاستن ازخواب و بعد از یک دوره استراحت یا بعد از رانندگی در طولانی مدت که این درد بعد از چند دقیقه پیاده روی کاهش میابد
– دردهای شدید بعد از انجام (نه درحین ) فعالیت و ورزش
-درد خار پاشنه و کف پا از ناحیه پاشنه شروع میشود و به سمت ناحیه کمان پا منتقل می شود اگرچه این درد ممکن است فقط در ناحیه کمانی پا احساس شود. درد کف پا هنگام اولین ایستادن بعد از یک دوره استراحت شدیدتر می شود اکثر افرادی که دچار مشکل خار پاشنه هستند دراول صبح بعد از خواب با اولین قدم روی زمین،درناحیه کف پا احساس درد میکنند بعد از چند دقیقه پیاده روی درد این ناحیه کمتر میشود و به صورت کامل ازبین میرود و امکان بازگشت درد با پیاده روی وایستادن های طولانی مدت وجود دارد.اگرعصب پا دچار آسیب دیدگی شود باعث تورم میشود و می تواند علت درد کف پا باشد و این درد ممکن است به مچ پا منتقل میشود.
– در مراحل اولیه خار پاشنه و کف پا دردمعمولا بوسیله استراحت و بی حرکتی پا به سرعت کاهش میابد اما هنگامی که این عارضه پیشرفت کرد زمان بیشتری نیازاست تا درد کاهش یابد .
علت ها و دلایل خارپاشنه
در اصل، خار پاشنه با وارد شدن فشار یا وزن بیش از حد بر تاندون ایجاد می شود و یک نیروی کششی در جایی که تاندول به پاشنه متصل شده ایجاد می شود. تحمیل وزن بر پاشنه در فعالیت هایی مثل دویدن یا پرش باعث این اتفاق می شود. همچنین پوشیدن کفش نامناسب می تواند علت خار پاشنه پا باشد. کف کفش های ارزان قیمت از داخل چندان مناسب نیست و باعث می شود که پا نحوه قرار گیری مناسبی نداشته باشد. از دیگر علت خار پاشنه پا می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تحمیل وزن اضافی از طریق ورزش: مخصوصا ورزش هایی که شامل دویدن در مسافت های طولانی است، در آن پرش وجود دارد یا ورزش هایی که حرکات های ناگهانی در آنها بوجود می آید ازعلت خار پاشنهمی باشد.
- نرم و راحت نبودن کف کفش: مخصوصا اگر پاشنه پا لاغر باشد،( اغلب در بین افراد مسن)، کفش های شما نقش بالشتک نرم و محافظت کننده از پاها را بازی می کنند. کفی مناسب و نرم برای دونده ها نیز حائز اهمیت است.
- تخت کفش های سفت، مانع از شکل طبیعی راه رفتن و ازعلل خار پاشنه پاهستند.
- اضافه وزن باعث وارد شدن فشار بسیار زیاد بر پاشنه می شود.
- کوچک بودن عضلات ساق پا: در صورتی که عضلات ساق پا کوچک باشند، فرد دچارعوارض خار پاشنهمی گردد ، کوچک بودن عضلات ساق پا اغلب بر رباط پلانتار فاشیا نیز فشار وارد می کنند، زیرا این عضلات و تاندون ها به هم مرتبط هستند.
- بی حرکت ایستادن مکرر
- صافی کف پا یا کم عمق بودن پا یا ناهنجاری های دیگر در پا
- نرم نبودن بافت زیر پاشنه به اندازه کافی، مخصوصا در بین افراد پیر
- ایستادن های طولانی مدت
- فشارهای مکرر
- از بین رفتن چربی پا با افزایش سن
- آسیب دیدگی
تشخیص خارپاشنه
پزشک نقطه‌های حساس و دردناک کف پا را هنگام معاینه بررسی می‌کند تا با تعیین محل درد به علت بروز آن پی ببرد.
معمولاً انجام هیچ آزمایشی ضرورت ندارد و عارضه بر مبنای سابقه پزشکی بیمار و معاینه صورت گرفته تشخیص داده میشود. هر چند پزشک گاهی دستور انجام پرتونگاری (اشعه ایکس) یا تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (ام.آر.آی.) را می‌دهد تا مطمئن شود که علت بروز درد وجود مشکل دیگری مانند شکستگی فشاری یا تحت فشار قرار گرفتن عصب نیست.
گاهی اوقات در تصاویر پرتونگاری خاری استخوانی دیده میشود که از استخوان پاشنه بیرون زده است. این خارهای استخوانی را در گذشتهعلت درد پاشنه پا می‌دانستند و آنها را طی عمل جراحی خارج می‌کردند. اما واقعیت این است که بسیاری از افراد دارای خار استخوانی پاشنه هیچ دردی را در پاشنه حس نمی‌کنند.
راه ها و روش های درمان خارپاشنه
کاهش و توقف فعالیت هایی که باعث ایجادفشار و شدید ترشدن درد می شود اولین مرحله ای است که باعث کاهش درد میشود.برایپیشگیری از خار پاشنه در مورد فشارهایی که در طول روز به پاهای خود وارد می‌کنید مراقب باشید. شما ممکن است نیاز داشته باشیدکه ازانجام فعالیت های که باعث قرارگرفتن پاها درسطوح سخت می شود مانند دویدن جلوگیری کنید. در ادامه روش گوناگون درمان خار پاشنه پا و همچنین درمان پاشنه درد ناشی از آن ، اعم از روش های جراحی و غیر جراحی بررسی شده اند :
یخ
بیمار می‌تواند با چند بار قرار دادن کمپرس یخ در روز، هر بار به مدت 20 دقیقه، التهاب پاشنه را کاهش دهد. البته به هیچ وجه نباید یخ را مستقیم روی پوست گذاشت و حتماً باید حوله نازکی را بین یخ و پاشنه قرار داد.
حرکت‌های کششی. انجام حرکت‌هایی که موجب کشش عضله‌های ساق پا میشود، درد را تسکین می‌دهد و به بهبودی بیمار کمک می‌کند.
در ادامه دو نمونه از ورزش های مفید برای درمان خارپاشنه و درمان درد کف پا آورده شده است :
روبه‌روی دیوار بایستید. یک زانو را صاف نگهدارید و پاشنه‌ی آن پا را روی زمین بگذارید. زانوی دیگر را خم کنید. تاندون آشیل و قوس کف پا هنگام خم شدن کشیده می‌شوند. این حالت را 10 ثانیه حفظ کنید، سپس استراحت کرده و زانو را صاف کنید. این حرکت را 20 بار بر روی پاشنه پای دردناک انجام دهید. کشیده شدن کامل زانو هنگام انجام این حرکت کششی جهت درمان پاشنه درد بسیار مهم است.
پای آسیب دیده را روی پای دیگر بگذارید.
کف پا را با دست سمت پای آسیب دیده بگیرید و انگشتان پا را رو به عقب و سمت ساق پا بکشید. به این ترتیب فشار/ کشش مناسبی به قوس کف پا/ آرنگ کف پا وارد میشود.
شست دست آزاد را با ملایمت از چپ به راست روی قوس کف پای آسیب دیده بکشید تا وضعیت کششی مناسب را بیابید، در چنین حالتی باید آرنگ کف پا را به محکمی سیم گیتار حس کنید.
حالت کشش را برای 10 ثانیه حفظ کنید. این حرکت را 10 بار انجام دهید.
این حرکت‌های کششی را دست کم سه نوبت در روز انجام دهید، توجه داشته باشید که تکرار بیش از اندازه این حرکات مفید نیست. مهم‌ترین زمان‌هایی که بیمار باید حرکت کششی را انجام دهد، صبح‌ها پیش از برداشتن نخستین گام و شروع راه رفتن و همچنین پیش از ایستادن پس از نشستن برای مدتی طولانی است.
دارو
داروهایی مانند ایبوپروفن وناپروکسین باعث کاهش درد والتهاب میشود استفاده این داروها برای مدت بیشتر از 1 ماه باید حتما زیر نظر پزشک باشد.
تزریق
در برخی موارد برای کاهش التهاب و آرام کردن درد بیمار کورتیکواستروئید تزریق میشود.
مایع شامل استروئید، داروی بی‌حسی یا ترکیبی از این دو در دردناک‌ترین قسمت آرنگ کف پا تزریق میشود و بلافصله پس از انجام تزریق، محل تزریق پانسمان میشود. از بیمار خواسته میشود تا هر زمان که راحت بود، فعالیت‌های معمول خود را از سر بگیرد.
کفش و کفی طبی
کفش‌هایی که دارای پاشنه‌های پهن و نرم هستند، می‌توانند باعث کاهش درد هنگام پیاده‌روی و ایستادن شوند. زمانی که پای خود را روی زمین قرار می‌دهید و قدم می‌برید، فشاری بر روی کف پا ایجاد میشود که ممکن است منجر به پارگی کوچک در بافت‌های پا شود. استفاده از کفش‌هایی با پاشنه‌های نرم یا کفی‌های طبی می‌تواند باعث کاهش این فشارها شود و از پارگی بیشتر بافت جلوگیری کند.
فیزیوتراپی
پزشکان برای درمان مشکلات مربوط به پشت ساق پا و کف پا، به بیماران تمرینات فیزیوتراپی را توصیه می کنند. تمرینات فیزیوتراپی شامل تمرینات کششی و استقامتی است که به کشش ماهیچه های پشت ساق پا و کف پا کمک می کند.
علاوه بر تمرینات کششی و استقامتی، درمان های دیگری نیز برای درمان مشکلات مربوط به پشت ساق پا و کف پا وجود دارند. این درمان ها شامل استفاده از یخ، ماساژ، مصرف داروهایی برای کاهش التهابات اطراف کف پا، لیزر درمانی، الکترو تراپی و شاک ویو تراپی هستند.
تمرینات فیزیوتراپی می تواند بهبود قابل توجهی در مشکلات مربوط به پشت ساق پا و کف پا داشته باشد. با انجام تمرینات کششی و استقامتی، ماهیچه های پشت ساق پا و کف پا تقویت می شوند و درد کاهش می یابد. همچنین، استفاده از درمان های دیگری مانند ماساژ، استفاده از یخ و مصرف داروهای ضد التهاب، می تواند به کاهش درد و التهابات مربوط به پشت ساق پا و کف پا کمک کند.
شوک ویو تراپی خارپاشنه
در تراپی شوک موجی، امواج فرکانس بالا به صورت مستقیم بر روی خار پاشنه یا ناحیه اطراف آن اعمال میشود. این امواج صوتی دارای انرژی بسیار زیادی هستند و بافت تاندون آسیب دیده را تحریک میکنند. این تحریک فرایند التیام را شتاب می‌بخشد و می‌تواند التهاب مزمن را کاهش دهد. برای دیدن نتایج مثبت، معمولاً باید حداقل 4 تا 8 جلسه درمانی انجام شود.
عمل جراحی خارپاشنه
چنانچه علائم خار پاشنه با روش‌های غیر جراحی تسکین نیابد، به ناچار برای درمان آن به عمل جراحی روی آورده میشود. اکثر جراحان از بیمار می‌خواهند تا دست کم 9 ماه درمان‌های محافظه‌کارانه‌ای، مانند تزریق، فیزیوتراپی، استفاده از کفی و…) را ادامه دهد و سپس عمل جراحی در صورت اثربخش نبودن آن روش‌ها انجام میشود. سندرم خار پاشنه دارای دو جنبه حائز اهمیت است که باید در زمان جراحی مد نظر قرار گیرد:
– ” سفت” بودن رباط (لیگامان) پلانتار فاسیا
– وجود خار (زائده استخوانی) در پاشنه
جراح این دو مؤلفه و همچنین علائم را ارزیابی می‌کند تا بهترین روش جراحی را برای درمان قطعی خار پاشنه انتخاب کند.
اصل مشترک تمامی جراحی‌های خار پاشنه افزایش طول رباط پلانتار فاسیا است. این رباط را می‌توان یا به صورت عرضی برش داد یا قسمتی از آن را جدا کرد. شایان ذکر است که تنها بخشی از این رباط بریده یا جدا میشود، چون قطع یا برداشتن کامل آن به ناپایداری پا می‌انجامد.
اما مؤلفه دوم به برداشتن خار پاشنه‌ی موجود مربوط میشود. خار پاشنه غالباً علامت ثانویه سفت شدن رباط پلانتار فاسیا است و معمولاً به تنهایی مسبب بروز درد در پاشنه نیست. بنابراین برداشتن خار پاشنه به اندازه ، موقعیت، راستای قرارگیری (تیزی رو به جلو یا عقب)، وجود شکستگی و یا علائم بیمار بستگی دارد.
سه روش اصلی جراحی پلانتار فاسیا عبارت‌اند از:
آزادسازی باز پلانتار فاسیا (و برداشتن خار پاشنه). جراح در این روش با ایجاد برش به رباط و همچنین خار پاشنه دسترسی مستقیم پیدا می‌کند. این برش را می‌توان داخل پا یا پایین کف پا ایجاد کرد.
آزادسازی پلانتار فاسیا از طریق ایجاد کوچک‌ترین برش ممکن. این روش معمولاً از طریق ایجاد چند برش بسیار کوچک در ناحیه‌های مختلف روی قوس کف پا انجام میشود که در نهایت به آزاد شدن رباط کف پا می‌انجامد. این روش نیز مانند روش فوق بر آزادسازی رباط متمرکز است. این برش‌ها معمولاً روی پایین کف پا ایجاد میشود، اگرچه جراح می‌تواند از یک سمت نیز به رباط دسترسی پیدا کند.
آزادسازی اندوسکوپی پلانتار فاسیا. در آزادسازی اندوسکوپی نیز برش‌های کوچکی (در داخل و گاهی اوقات خارج) پا ایجاد میشود و حین عمل می‌توان فرایند را با استفاده از دوربین‌ها و وسایل مخصوص تحت نظر داشت و مشاهده کرد. خارهای استخوانی را معمولاً نمی‌توان با عمل اندوسکوپی خارج کرد، اما مزیت بزرگ این روش در کوچک بودن برش و فاصله داشتن آن از کف پا است و در نتیجه جراح می‌تواند به سرعت بیمار را به حرکت وا دارد.
منبع:دکترافشار
مرکز پروتز ظفر با سالها سابقه تولید انواع آتل ارتز و پروتز مانند ساخت انواع اندام مصنوعی ,پروتزانگشت,پروتزدست ,پروتزپای بالای زانو, پروتزپای زیرزانو ,گوش مصنوعی و انواع دست مصنوعی هوشمند شامل دست الکترونیک, دست مکانیکی و انگشت مصنوعی متحرک آماده ارائه مشاوره به شما در زمینه توانبخشی و اندام مصنوعی می باشد
جلوگیری از قطع پا با پیوند استخوان ساخته شده توسط پرینتر سه‌بعدی
