پای پرانتزی خفیف : درمان پای پرانتزی خفیف بدون جراحی با بریس و ورزش

تاریخ ۲۵ آبان ۱۴۰۲

پای پرانتزی یا ژنو واروم، یک بیماری است که در آن پاها و مچ پا به طور متوازی قرار می‌گیرند و بین زانوها شکافی بزرگ یا کوچک وجود دارد. این حالت ممکن است تنها یک پا را تحت تأثیر قرار دهد یا هر دو پا را فرا گیرد. بیشتر نوزادان با پای پرانتزی خفیف به دنیا می‌آیند، که این مشکل در مورد کودکان حدوداً دوازده ماهگی بیشتر مورد توجه قرار می‌گیرد، زمانی که کودک قدرت ایستادن و راه رفتن را پیدا می‌کند. اما زمانی که کودک به سن دو تا سه سالگی می‌رسد و توانایی حرکت کامل را به دست می‌آورد، این مشکل بیشتر به چشم می‌آید.

در صورتی که پای پرانتزی تا پس از سه سالگی کودک ادامه یابد، ممکن است درمان‌هایی مانند بریس پا ضروری باشد. استفاده از این بریس‌ها تا زمانی که رشد استخوان‌های پا متوقف نشود، ادامه دارد. اما بریس در رفع پای پرانتزی در بزرگسالان، به عنوان مثال کجی استخوان درشت نی، به دلیل رشد کامل استخوان‌ها خیلی کمک نمی‌کند. بنابراین استفاده از آن‌ها در سنین بزرگسالی توصیه نمی‌شود مگر اینکه توسط پزشک تجویز شود.

چه عواملی باعث پای پرانتزی می‌شود؟

---

بیشتر نوزادان تازه متولد شده دارای پای پرانتزی هستند که این وضعیت به دلیل حالت قرارگیری آن‌ها در رحم مادر است. این نوع از پای پرانتزی باید تا حدود سه سالگی کودک برطرف شود. اگر شما یک بزرگسال هستید، پای پرانتزی شما ممکن است نتیجه‌ی یک آسیب‌دیدگی باشد که به درستی بهبود یافته نیست و باعث ایجاد این بیماری شده است. همچنین بیماری‌های اساسی مانند نرمی استخوان یا کمبود ویتامین D ممکن است عامل ایجاد این مشکل باشند. در زیر به دلایل عمده پای پرانتزی اشاره شده است:

• مصدومیت – ممکن است پای پرانتزی شما به این دلیل باشد که دچار صدمه بدی، مثلا در استخوان درشت نی شده باشید. اگر استخوان درشت نی (ساق پا) در بعضی مواقع دچار شکستگی شود و به درستی بهبود نیابد، می‌تواند باعث پرانتزی شدن پا شود.
• رشد غیر طبیعی استخوان – ممکن است پای پرانتزی ناشی از رشد غیرطبیعی استخوان باشد. به عنوان مثال اگر استخوان درشت نی به اندازه‌ای که باید صاف رشد نکند، می‌تواند منجر به ایجاد پای پرانتزی شود.
• بیماری بلانت – این بیماری بر رشد استخوان درشت نی، بطور معمول بر قسمت فوقانی زیر زانو تأثیر می‌گذارد. این امر باعث ایجاد رشد غیر طبیعی در استخوان و در نهایت رشد لبه استخوان با یک انحنا می‌شود.
• راشیتیسم (نرمی استخوان) – علت عمده این بیماری کمبود ویتامین D است اما می‌تواند به دلیل کمبود کلسیم نیز ایجاد شود. با اینکه بزرگسالان نیز ممکن است به این بیماری مبتلا شوند اما در کودکان خردسال شایع‌تر است.
• مسمومیت با سرب یا فلوراید – مسمومیت با سرب و فلوراید، بخصوص مسمومیت با فلوراید، می‌تواند باعث ایجاد پای پرانتزی و در نهایت منجر به آرتروز شود.

 

علائم پای پرانتزی در کودکان

---

اگر کودک شما وقتی ایستاده است، پنجه‌های خود را به جلو روی زمین قرار می‌دهد و مچ پاهایش را در کنار هم می‌چیند، اگر دو قوزک پایش از هم فاصله دارند و زانوهایش به هم می‌چسبند، این نشان‌دهنده وجود پای ضربدری است. عموماً این وضعیت در کودکان در سنین 3 تا 6 سالگی به‌طور آشکار مشاهده می‌شود. اما اگر زانوها از هم فاصله دارند و دو قوزک پا به هم چسبیده‌اند، کودک شما دچار پای پرانتزی شده است. اگر کودک شما هنوز خردسال است، احتمالاً وجود پای پرانتزی طبیعی است، اما اگر نگران هستید، بهتر است به پزشک مراجعه کنید تا مورد را ارزیابی کند.

اگر سن فرزند شما 2 سال یا بیشتر است، ممکن است پاهایش هنوز کمی پرانتزی به نظر برسد، اما این وضعیت در کودکان نوپا باید کم‌کم از بین برود. اگر او سومین سال تولد خود را گذرانده و پاهای کمانی او هنوز آشکار است، لازم است که یک پزشک او را معاینه کند.

اگر فکر می‌کنید پای پرانتزی فرزند شما شدید است، فقط در یک طرف تأثیر گذاشته است، یا به جای بهتر شدن بدتر می‌شود، در هر سنی که هست باید به پزشک مراجعه کنید. پزشک احتمالاً فرزند شما را معاینه کرده و تاریخچه پزشکی او را یادداشت می‌کند. ممکن است آزمایش خون برای رد کمبود ویتامین D انجام شود و برای رد بیماری بلانت نیز ممکن است از اشعه X استفاده شود. در صورت کمبود ویتامین، پزشک برای کودک شما مکمل تجوز می‌کند. همچنین ممکن است فرزند شما را برای ارزیابی یا معالجه بیشتر به یک ارتوپد کودکان ارجاع دهد.

رفع پای پرانتزی خفیف با ورزش

---

بیشتر موارد پای پرانتزی خفیف ممکن است در خانه، به طور طبیعی و بدون جراحی درمان شوند. ممکن است فکر کنید که تمام موارد پای پرانتزی نیاز به عمل جراحی دارند اما همیشه اینطور نیست. جراحی معمولاً فقط در موارد شدید ضروری است اما در شرایطی که مشکل خفیف باشد، روش‌های درمانی وجود دارد که می‌توانید برای بهبود وضعیت خود یا فرزندتان انجام دهید.

در زیر به برخی از تمرینات برای درمان پای پرانتزی و صاف کردن پاها اشاره شده است.

تمرین 1 – تقویت پا 

برای انجام این ورزش:

• روی یک نیمکت به شکم دراز بکشید (اگر نیمکت ندارید می‌توانید از یک میز یا حتی کف زمین استفاده کنید، اگر می‌خواهید روی زمین دراز بکشید از چند بالش استفاده کنید و مطمئن شوید که یکی از آن‌ها را برای راحتی در زیر زانوی خود قرار می‌دهید.)
• زانوهای خود را خم کنید تا یک وزنه 10 پوندی بین ران و ساق پایتان قرار بگیرد یا اینکه یک نفر این کار را برای شما انجام دهد.
• با وزنه‌هایی که بین پاهایتان نگه داشته‌اید، زانوها را خم کنید تا زمانی که پاهای شما (یا وزنه) باسن شما را لمس کرده و سپس پاها را به حالت شروع باز کنید.
• این کار را 10 بار و با یک استراحت کوتاه (30 ثانیه در دقیقه) انجام دهید و دو ست دیگر تکرار کنید.
• این تمرین را 3 تا 4 بار در هفته انجام دهید. وقتی که انجام این تمرین برای شما آسان شد و نیازی به استراحت نداشتید، وزنه را افزایش دهید.

اگرچه این تمرین ممکن است در موارد شدید بسیار مؤثر نباشد، اما در پای پرانتزی خفیف می‌تواند بسیار عالی باشد و نشان داده شده است که موارد خفیف پای پرانتزی را کاملا بهبود می‌بخشد. این تمرین با تقویت ماهیچه‌های اطراف زانو اثر می‌کند که به نوبه خود باعث کاهش استرس در مفاصل و تاندون‌های شما می‌شود.

تمرین 2 – چرخش پیلاتس

برای انجام این ورزش:

• به پشت خود روی زمین یا روی تشک دراز بکشید و پاهای خود در کنار هم دراز کنید. دست‌ها و انگشتان خود را صاف نگه دارید، دست‌ها را مستقیماً به سمت سقف بکشید تا برای نفس کشیدن (دم) آماده شوید.
• اکنون برای بازدم چانه خود را به سمت قفسه سینه خود بکشید و به آرامی بالاتنه خود را از کف / تشک به سمت بالا بچرخانید. زمانی که به حالت نشسته درآمدید دست‌هایتان باید صاف و رو به جلو باشد.
• تا جایی که ممکن است به جلو خم شوید، سرتان باید به سمت پاهایتان باشد و بازوهایتان به موازات پاهایتان قرار بگیرد.
• در حالت رو به جلو یک بار دیگر نفس بکشید و در حالی که به آرامی بدن خود را به سمت پایین کف / تشک می‌برید، بازدم انجام دهید. دست‌های شما در این مرحله باید به عقب و به سمت سقف بازگردد.
• حتماً در طول کل مراحل این تمرین، پاهای خود را کنار هم و صاف نگه دارید. انگشتان پا را به سمت بالا بکشید. تصور کنید که پاهای شما به یک دیوار فشار داده شده است.
• این تمرین را 10 بار تکرار کنید و در صورت امکان هر روز آن را انجام دهید.

پیلاتس در واقع روشی عالی برای بهبود انعطاف‌پذیری بدن و راهی عالی برای تقویت عضلات هسته بدن شما است. این تمرین خاص باعث تقویت عضلات شکمی شما می‌شود و به کشش عضلات ستون فقرات کمک می‌کند و در عین حال صاف نگه داشتن پاها به خلاص شدن از شر پای پرانتزی خفیف کمک خواهد کرد.

ورزش 3 – بالا بردن پا

برای انجام این تمرین:

• به پهلو دراز بکشید، از سرتان با کف دست خود حمایت کنید و بدن خود را با دست دیگر تثبیت کنید.
• پاهای شما باید تا حد ممکن صاف باشد و یکی از پاهایتان روی پای دیگر استراحت کند.
• پای خود را تا حد ممکن صاف نگه دارید و پای بالایی را به آرامی تا اندازه‌ای که می‌توانید بالا ببرید.
• پای خود را به آرامی پایین بیاورید تا به موقعیت شروع برگردید و در کل 10 بار این حرکت را تکرار کنید.
• به پهلوی دیگر خود دراز بکشید و مانند روش فوق 10 بار دیگر این حرکت برای پای دیگر خود نیز تکرار کنید.
• این حرکت را هرروز و حتی دو بار در روز تکرار کنید تا بهترین نتیجه حاصل شود.

داشتن باسن ناپایدار می‌تواند یکی از دلایل اصلی زانوی ضربدری باشد. این تمرین با هدف تقویت گلوتئوس میانی به ثبات باسن شما کمک می‌کند. این امر به نوبه خود به اصلاح پای پرانتزی خفیف یا پای ضربدری کمک می‌کند.

تمرينات 4 – کشش مفصل ران

برای انجام دادن این حرکت:

• روی دستها و زانوهایتان قرار بگیرید. باید دست‌هایتان مستقیما در زیر شانه‌هایتان باشد، همچنین حتماً پشت خود را صاف و زانوها را با زاویه تقریبا 90 درجه خم کنید.
• یک پا را انتخاب کنید و آن را پشت سر خود بلند کنید. مطمئن شوید که آن را در زاویه 90 درجه نگه می‌دارید.
• زمانی که کف پای انتخابی شما به موازات سقف قرار گرفت، تصور کنید که یک خط مستقیم از پایتان تا سقف در حال حرکت است و پای خود را تا آنجا که می‌توانید بالا ببرید.
• پایی را که بلند کرده‌اید پایین بیاورید تا در موقعیت قرار بگیرید و این تمرین را با پای دیگرتان تکرار کنید.
• این تمرین را روزی دو بار و هر بار با 10 تکرار انجام دهید.

این تمرین نیز مانند تمرین قبلی باعث تقویت عضلات باسن می‌شود که به نوبه خود به تثبیت عضله باسن شما کمک می‌کند. تثبیت عضله باسن کمک می‌کند تا پاهای فوقانی شما به تراز صحیح خود بازگردند حالت کمانی پا از بین برود. این تمرین همسترینگ شما را نیز تقویت می‌کند. همسترینگ مجموعه‌ای از عضلات است که از قسمت پشتی زانوها تا لگن شما حرکت می‌کند و مسئول پیوند مفصل ران در هنگام راه رفتن و خم کردن زانوها می‌باشد.

ورزش5 – بالا بردن پای صاف

برای انجام این ورزش:

• روی صندلی بنشینید، پاهایتان را با زاویه 90 درجه روی زمین قرار دهید.
• یک پا را انتخاب کنید، آن را صاف کنید و بالا ببرید تا در مقابل شما قرار گیرد.
• پای صاف خود را به مدت 10 ثانیه در همین حالت نگه دارید و سپس روی زمین برگردانید.
• این کار را بیش از 15 تا 20 بار در هر پا تکرار کنید.
• این تمرین در نهایت برای شما آسان خواهد شد. وقتی این اتفاق افتاد می‌توانید وزنه‌ای را به این تمرین اضافه کنید.

این تمرین به تقویت عضلات جلوی ران، ینی عضلات چهار سر ران شما کمک خواهد کرد.

این مجموعه از عضلات به همراه همسترینگ وظیفه خم و صاف کردن پای شما را در قسمت زانو بر عهده دارند. تقویت این عضلات به شما کمک می‌کند تا با تنظیم مجدد و تثبیت زانوها و درمان پای پرانتزی خفیف، پاهایتان را در وضعیت صحیح خود قرار دهید.

 

ورزش 6: اسکوات پا جمع

هدف از این تمرین تقویت عضلات پشت ران است. شما در این تمرین اسکات را به طور متفاوتی انجام خواهید داد. در طول تمرین باید تمرکز خود را روی عضله پشت ران خود بگذارید.

• فاصله پاهای خود را بین 3-4 اینچ نگه دارید (3-4 اینچ کاملا مناسب است).
• انگشتان پایتان را به هم نزدیک کنید تا یکدیگر را لمس کنند.
• حرکت اسکوات را تا جایی که می‌توانید انجام دهید.
• مراحل بالا را 10 بار در روز تکرار کنید.

نکته مهم: به دلیل این موقعیت عجیب و غریب قادر نخواهید بود چمباتمه بزنید (دامنه حرکت در این تمرین بسیار محدود است). برای اینکه این تمرین پای چرانتزی شما را اصلاح کند، باید تا کم‌ترین میزان ممکن پایین بیایید. مهمتر از همه، تمرکز شما باید روی عضله پشت ران باشد.

هرچه بیشتر تمرین کنید، حرکت اصلاحی تصحیح پای پرانتزی سریع‌تر و مؤثر‌تر خواهد بود.

 

ورزش 7: چرخش داخلی مفصل ران 

این تمرین اصلاحی پا نیاز به یک تشک یوگا دارد. اگر تشک یوگا ندارید، توصیه می‌شود یک تشک 20 میلی‌متری خوب تهیه کنید. تشک‌های یوگا ضخیم هستند و احتمال آسیب‌دیدگی را کاهش می‌دهند.

این مراحل را دنبال کنید تا تمرینات اصلاح ساق پا را روی تشک یوگا انجام دهید.

• به پهلو دراز بکشید، یک پا را بر روی دیگری قرار دهید و سعی کنید آن‌ها را محکم نزدیک هم نگه دارید.
• هر دو پا را به آرامی خم کنید. تا جایی خم شوید که پای شما عمود بر بدن باشد (90 درجه نسبت به بدن).
• بدن شما باید صاف و زاویه پا و زانوها 90 درجه باشد.
• سرانجام، پا را تا حد ممکن بالا ببرید تا زانوها به هم وصل شوند.
• این کار را 10 بار انجام دهید و در طرف دیگر نیز همین کار را تکرار کنید.

این تمرین اصلاحی پا بسیار خسته کننده است. اگر هنگام انجام این تمرین فشار زیادی روی بدن خود احساس می‌کنید، می‌توانید بین ست‌ها استراحت کنید.