نگهداری و آماده سازی عضو قطع شده جهت قالبگیری وساخت پروتز

تاریخ ۲۶ آبان ۱۴۰۲

نگهداری و آماده سازی عضو قطع شده جهت قالبگیری وساخت پروتز

نگه داری و آماده سازی استامپ یکی از مهم ترین مراحل دریافت پروتز است. معمولا زمان بین جراحی و گرفتن پروتز زمان بسیار مناسب برای آماده سازی استامپ است که متاسفانه به دلایل بسیاری از جمله ، عدم راهنمایی کافی پزشک از آن استفاده نمی شود.
یک استامپ خوب در هر سطح قطع عضو برای ساخت پروتز ، استامپی است که شکل تقریبا مخروطی از بالا به پایین داشته باشد ، درد یا نقطه حساس نداشته باشد ، پوست نازک و حساس نداشته باشد ، طول مناسب و قدرت عضلانی خوب داشته باشد و مفصل نزدیک به آن محدودیت حرکت نداشته باشد. البته استامپی که تمامی این مشخصات را داشته باشد یک استامپ ایده آل است که تعدادش به علل فراوان کم است.
اما با توجه به این نکات باید استامپ را طوری پرورش داد تا به این حالت نزدیک شود. بانداژ استامپ با باند کشی و رعایت نکاتی ساده در آماده سازی استامپ بسیارموثر است. باندپیچی به منظور کم کردن تورم(ادم) و شکل دادن به عضو باقیمانده به کار می رود ، لذا باید تا زمان دریافت عضو مصنوعی ، فرد آمپوته باندپیچی را انجام دهد.
برای کم کردن ادم با بالا نگه داشتن باقیمانده عضو از سطح بدن و چنانچه از صندلی چرخدار استفاده می شود از یک تخته و قرار دادن پا روی آن از ایجاد ادم جلوگیری می توان نمود.
تا زمان دریافت عضو مصنوعی سعی می شود بصورت شبانه روزی بانداژ بسته و هنگام استحمام باز شود.

دقت نمایید از یک یا دو بانداژ کشی با پهنای ۱۵سانتی برای بانداژ در این قطع عضوها استفاده کنید . بانداژ باید به گونه ای بسته شود که هم سفت باشد و هم آنقدر فشار نیاورد که آزار دهنده شود .بانداژ ۱۵سانتی برای عضو باقی مانده پا و۱۰ سانتی برای عضو باقی مانده دست استفاده شود

به دو نکته در بستن بانداژ دقت نمایید :
1.    بانداژ به صورت مورب حرکت کند.
2.    حتما تا بالای مفصل ( زانو ، آرنج ، شانه ) ادامه پیدا می کند (تا از سر خوردن و رول شدن به سمت پایین جلوگیری نماید ) همانگونه که در تصویر نشان داده شده است .

نکات :

• از پیچش دورانی باند کشی خودداری کنید .
• هیچ نقطه ای از عضو باقی مانده نباید پس از اتمام باند پیچی قابل رویت باشد .

در بانداژ استامپ بالای زانو و یا استامپ های حجیم و بزرگ از باند 15 cm  استفاده شود . بانداژ باید به گونه ای بسته شود که هم سفت باشد و هم انقدر فشار نیاورد که آزار دهنده شود .

به سه نکته در بستن بانداژ دقت نمایید:
6.    بانداژ به صورت مورب حرکت می کند .
7.    حتما تا بالای کمر ادامه پیدا می کند تا از سر خوردن بانداژ به سمت پایین جلوگیری کند .
8.    جهت جلوگیری از جمع شدن عضلات داخل پا ، بانداژ به سمت داخل کشاله ران حرکت داده شود .

چنانچه هنگامه استفاده از پروتز عضلات در قسمت داخلی کشاله ران دچار جمع شدگی می شود ، با باند پیچی از این مسئله جلوگیری شود .
تذکر مهم ..  میزان کشش بستن بانداژ روی عضو امپوته الخصوص کسانی در اثر انسداد عروقی:-( دیابتیک /امبولی……:-) قطع عضو شده انداگر احساس درد یا گز گز داشتند سریع بانداژ باز شود وشل تر بسته و در ضمنا هر جهار ساعت بانداژ  باز  و ورزشهای زیر انجام شود

ورزش و تمرینات ویژه
پس از قطع عضو به علت از دست رفتن برخی از عضلات ویا کوتاه شدن آنها تعادل بین عضلات بهم می خورد و باقیمانده اندام به سمتی متمایل می شود که عضلات قوی تری وجود دارند .  با گذشت زمان و عدم استفاده از پروتز ممکن است که اندام در یک وضعیت خم شده و یا منحرف شده به چپ و راست ثابت شود ( Contracture ) و این اتفاق ساخت و استفاده از پروتز را دشوار و گاهی اوقات غیر ممکن می نماید . احتمال بروز این حالت در اندام تحتانی بیشتر از اندام فوقانی است به همین دلیل از زمان قطع شدن عضو تا گرفتن پروتز از بعضی وضعیت پرهیز شود.:-( از فیزیوتراپ مربوطه سوال شود:-)

حرکات ورزشی برای قدرت بخشیدن به عضلات می باشند البته از ورزش های عمومی به منظور تناسب اندام و کاهش وزن برای تمام اعضا و جوارح استفاده کنید. ولی برای عضو باقی مانده نیز ورزش های ویژه توصیه می شود.
یاد اور می شویم که کاهش و یا افزایش حتی یک کیلو گرم وزن بدن می تواند استفاده از پروتز را دچار مشکل کند و مسائل ناراحت کننده ای را به دنبال داشته باشد .
بعضی از ورزش ها ( ایزومتریک ) با منقبض کردن ماهیچه ها بدون حرکت دادن و خم کردن مفاصل انجام می شود . سعی کنید در محل کار ، روی صندلی و غیره این انقباض ها را حدود 6 ثانیه نگه داشته و رها کنید .
حداقل روزی 20 بار و هر مرتبه 10 نوبت این ورزش را انجام دهید ( البته این نوع ورزش برای افراد مبتلا به عارضه قلبی و تنفسی توصیه نمی شود )
بعضی دیگر از ورزش ها با حرکت دادن به مفاصل و انقباض عضلات انجام می گیرد . به طور مثال روی صندلی نشسته و با قرار دادن و محکم کردن یک وزنه به انتهای عضو باقی مانده سعی در خم و راست کردن زانو نمایید .
و در نهایت برای تقویت و کشش عضلات باقی مانده ورزش هایی خاص وجود دارد که در تصویر ملاحظه می فرمایید .

بعد از جراحی قطع یک قسمت از اندام شما، احساسات و تجربیات جدیدی را تجربه می‌کنید. در این موقعیت، بهتر است این احساسات را بشناسید و راه‌های مقابله با آن‌ها را بیاموزید. البته باید توجه داشت که کودکان کمتر از ۴ سال و یا افرادی که قطع عضو آن‌ها همراه با صدمات مغزی باشد، به این وضعیت دچار نمی‌شوند.

احساس عضو خیالی یکی از این تجربیات جدید است. بعد از جراحی، شما هنوز احساس وجود عضو سالمی که قطع نشده است، دارید. این احساس به عنوان احساس عضو خیالی شناخته می‌شود. برای بسیاری از افراد، این احساس به اندازه‌ای واقعی می‌شود که حتی تلاش می‌کنند روی آن بایستند. این حالت معمولاً فقط یک بار و بعد از جراحی رخ می‌دهد، مثلاً زمانی که می‌خواهید از تخت پایین بیایید و کاری انجام دهید. در این موقعیت، باید مواظب باشید که ناگهانی روی زمین نیفتید.

احساس عضو خیالی یک حالت طبیعی است و نیازی به نگرانی ندارد. برای رفع این احساس، راه‌هایی وجود دارد که شما می‌توانید از آن‌ها استفاده کنید. باید توجه داشت که احساس عضو خیالی به شکل‌های مختلفی رخ می‌دهد، مثلاً احساس تغییر شکل در اندام، خواب آلودگی و یا احساس وجود عضوی که قطع نشده و می‌توانید انگشتان دست یا پایتان را تکان دهید. این احساس ممکن است موقتی و یا دائمی باشد.

درد خیالی

در چند روز اول پس از جراحی، ممکن است در محل عضو خیالی (محل قطع شده) احساس درد نمایید. این درد ممکن است به شکل‌های مختلفی از جمله سوزش، خارش، تیرکشیدگی، له شدگی، سوزن سوزن شدن، سفت شدگی و فشردگی عضلات، کرخت شدن و… ظاهر شود و ممکن است به صورت متوالی و با شدت‌های مختلف ظاهر شود. این احساس درد ممکن است با تماس با اشیاء تشدید یابد و در طول زمان کاهش یابد. باید توجه داشت که این احساسات و حتی درد خیالی با گذشت زمان کاهش می‌یابد یا برطرف می‌شود، اما در افراد مسن امکان عود کردن یا باقی‌ماندن آن بیشتر است.

راه های برطرف کردن احساسات خیالی

اگر احساس گرفتگی عضلات در عضو قطع شده دارید، می‌توانید با حرکت دادن عضو سالم و گرم کردن عضلات باقیمانده و شل کردن آن، این احساس را کاهش دهید یا برطرف کنید. همچنین، می‌توانید با استفاده از بانداژ، پوشیدن عضو مصنوعی، ماساژ، گرم کردن، یا ضربه زدن با دست به آرامی و پیوسته به باقیمانده عضو، احساس و یا درد خیالی را کاهش دهید یا برطرف کنید. اگر این روش‌ها موثر نبودند، حتماً به پزشک مراجعه کنید.

نظافت و مراقبت از عضو باقی مانده

چنانچه قطع عضو شما ناشی از دیابت و یا بیماری عروقی است ، احتمال اینکه در دو سال بعد از عمل ، پای دیگر خود را از دست بدهید 20 درصد است . پس بهتر است با بررسی بیشتر یعنی به طور منظم ، روزانه بامشاهده و خصوصا قسمت پشت اندام توسط آینه از تمام اندام خود از وجود زخم ، تغییر رنگ ، ورم و افزایش درجه حرارت پوست باخبر باشید .
مراقبت از عضو باقی مانده یکی از لوازم ضروری استفاده از پروتز است . لذا لازم است نحوه نظافت و مراقبت از آن را طبق دستورالعمل زیر آموخته و انجام دهید :

• عضو باقی مانده خود را با صابون معمولی و آب گرم شستشو دهید این کار در تابستان در چند نوبت از روز تکرار شود . در صورت حساسیت با دستور پزشک از صابون دیگری استفاده کنید.
• عضو باقی مانده را شب ها بشوئید نه صبح ها و از اب ولرم استفاده کنید (آب گرم باعث ورم می شود).
• یک ساعت قبل از آنکه به رخت خواب بروید عضو باقی مانده خود را برهنه کنید تا خوب هوا بخورد
• شستن آن از پایین به بالا و با فشار دست ها انجام گیرد . پس از شستشو حتما پای خود را خشک کنید.
• چنانچه پوست شما دارای رطوبت اضافی است ، می توان از پودر بچه ( پودر تالک ) استفاده نمایید.
• موهای استامپ را با ماشین یا کرم ، کوتاه نگه دارید و از هر وسیله دیگر مثل تیغ و غیره خود داری کنید.
• بعد از استفاده از پروتز چنانچه تغییر رنگ و یا جوش های چرکی در عضو باقی مانده ایجاد شود ، حتما با پروتزیست و متخصص پوست مشورت نمایید.
• وقتی زخم و محل بخیه کاملا بهبود یافت استحمام کنید.

مراقبت از عضو مصنوعی

چنانچه عضو مصنوعی به موقع مراقبت و نگه داری گردد ، از هزینه های اضافی و صرف وقت جهت مراجعه به پروتزیست خواهید کاست ، پس بهتر است نکات ذیل را مورد توجه قرار دهید :

• هر شب محفظه درون سوکت عضو مصنوعی را با کف محلول اب و شامپوبچه شستشو دهید و سپس با یک دستمال نمدار کف ها را پاک کرده و با یک دستمال به دقت آن را خشک کنید و در تمام طول شب به طور عمودی قرار دهید و بگذارید در طول شب هوا بخورد .
• از گذاشتن پروتز یا صاف سوکت پروتز روی شوفاژ یا کنار بخاری ویا با پروتز داخل اب رفتن اکیدا خودداری کنید .
• بطور مرتب عضو مصنوعی را بررسی کنید و در صورت مشاهده هر گونه امر غیر عادی مانند ترک خوردگی جزئی یا صدای جیر جیر ، موضوع را به پروتزیست مربوطه اطلاع دهید .

ملت فینگر

مرکزظفربا سالها سابقه تولید انواع آتل ارتز و پروتز مانند ساخت انواع اندام مصنوعی ,پروتزانگشت,پروتزدست ,پروتزپای بالای زانو, پروتزپای زیرزانو   ,گوش مصنوعی و انواع دست مصنوعی هوشمند شامل دست الکترونیک,  دست مکانیکی  و انگشت مصنوعی متحرک آماده ارائه مشاوره به شما در زمینه توانبخشی و اندام مصنوعی می باشد